Als je een onderneming start, moet je je inschrijven bij de Kamer van Koophandel. Bij deze inschrijving ben je ook verplicht om een rechtsvorm te kiezen. Welke rechtsvorm bij jouw specifieke onderneming past is afhankelijk van verschillende factoren. Doorgaans komen sociaal ondernemers vaak uit bij een eenmanszaak, stichting of BV. In het volgende artikel zullen de verschillende rechtsvormen uiteengezet worden.
Rechtsvormen met of zonder rechtspersoonlijkheid
Bij rechtsvormen is er een onderscheid te maken tussen rechtsvormen met en zonder rechtspersoonlijkheid. Net als natuurlijke personen kan een rechtsvorm met rechtspersoonlijkheid rechten en plichten hebben. Bij een rechtspersoon wordt het zakelijke vermogen en privévermogen van de ondernemer gescheiden. In de praktijk betekent dit, dat je met je privébezit niet aansprakelijk bent voor het handelen van jouw organisatie.
Rechtsvormen zonder rechtspersoonlijkheid
Eenmanszaak
Bij een eenmanszaak is er één eigenaar. Wel is het mogelijk om personeel in dienst te nemen. Een eenmanszaak is snel en eenvoudig in te richten en wordt daarom vaak gekozen door beginnende ondernemers. Je kan maximaal één eenmanszaak per persoon oprichten. Bij een eenmanszaak ben je met het eigen vermogen aansprakelijk voor eventuele schulden. Een voorbeeld van een eenmanszaak is als je een zelfstandig beroep uitoefent (zoals een notaris of huisarts).
Vennootschap onder firma (vof)
Een vennootschap onder firma is een bedrijf van minimaal 2 personen. Alle personen die mee doen zijn vennoot, ofwel mede-eigenaar, van het bedrijf. Iedere vennoot draagt iets bij, van geld tot arbeid of goederen. Binnenkort gaat het verschil tussen een maatschap en de vennootschap verdwijnen. Ook zullen hierdoor de regels voor een vennootschap veranderen. Vennoten zijn met eigen geld aansprakelijk voor eventuele schulden.
Commanditaire vennootschap (cv)
Een commanditaire vennootschap is een bedrijf van meerdere personen. Iedereen die deelneemt is vennoot. Vennoten zijn met eigen geld aansprakelijk voor eventuele schulden. Een commanditaire vennootschap kan een interessante rechtsvorm zijn als je zelf startkapitaal mist, maar er wel interesse van financiers.
Bij een commanditaire vennootschap is onderscheid te maken tussen 2 verschillende vennoten. Beherende vennoten hebben de dagelijkse leiding in het bedrijf. Commanditaire vennoten, ook wel bekend als stille vennoten, stellen slechts geld beschikbaar voor het bedrijf. Verder is een stille vennoot niet actief betrokken bij het bedrijf.
Maatschap
Bij een maatschap voeren partners hetzelfde beroep uit onder dezelfde bedrijfsnaam. Hierbij kan gedacht worden aan beroepen als tandarts, fysiotherapeut of advocaat. Iedere deelnemer is mede-eigenaar, ofwel ‘een maat’. Iedere maat brengt iets in, zoals geld, goederen of arbeid. Samen zijn de maten met hun eigen startkapitaal aansprakelijk voor schulden. Een startkapitaal is voor een maatschap niet nodig.
Binnenkort gaat het verschil tussen een maatschap en de vennootschap verdwijnen. Een maatschap zal dan onder de naam vennootschap vallen.
Rechtsvormen met rechtspersoonlijkheid
Besloten vennootschap (BV)
Een BV kun je alleen of met anderen oprichten. Met een bv heb je geen startkapitaal nodig en kun je investeerders binnenhalen. Een BV mag winst maken en dit uitkeren aan eventuele aandeelhouders. Ook heeft het een lagere belastingdruk bij hoge winst. Je bent als bestuurder niet privé aansprakelijk. Voor de oprichting schakel je een notaris in.
Als je als BV een maatschappelijke missie nastreeft moet je dat nadrukkelijk aangeven, want veel mensen zien een BV niet zo. Het is wat moeilijker om startkapitaal te krijgen vanuit fondsen of een subsidie.
Stichting
Een stichting streeft een maatschappelijk doel na en is verplicht die in statuten op te nemen. Een stichting heeft niet als doel om winst te maken. Een stichting mag wel beperkt winst maken met ondernemende activiteiten, onder voorwaarde dat de winst gaat naar het behalen van het ideële doel van de stichting. Startfinanciering vinden via fondsen of overheidssubsidie gaat over het algemeen makkelijk voor fondsen.
Een stichting is verplicht een bestuur te hebben. Het bestuur is niet persoonlijk aansprakelijk, tenzij sprake is van wanbestuur.
Naamloze vennootschap (nv)
Een naamloze vennootschap is een bedrijf waarvan het kapitaal is opgedeeld in aandelen. Deze aandelen zijn in het bezit van aandeelhouders. De aandelen in een bedrijf kunnen doorverkocht worden. Deze aandeelhouders hebben het voor het zeggen in het bedrijf. Zij maken beslissingen en kunnen ook het bestuur benoemen of ontslaan. Het bestuur geeft de dagelijkse leiding aan het bedrijf.
Een naamloze vennootschap is een logische rechtsvorm als het bedrijf veel kapitaal nodig heeft. Voor het oprichten van een naamloze vennootschap is 45.000 euro startkapitaal nodig.
Vereniging
Een vereniging is een organisatie die in samenwerking een doel nastreeft die niet gericht is op een winstoogmerk. De vereniging mag winst maken, maar enkel als de winst gebruikt wordt voor de eigen maatschappelijke onderneming. Een vereniging bestaat uit leden. De autoriteit ligt bij de ledenvergadering, waar leden kunnen stemmen. Een vereniging organiseert vaak maatschappelijke activiteiten. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een sport- of buurtvereniging.
Coöperatie en onderlinge waarborgmaatschappij
Een coöperatie is een speciale vereniging van meerdere leden. Deze leden kunnen stoppen of instappen zonder het voortbestaan van het bedrijf in gevaar te brengen. De autoriteit ligt bij de Algemene ledenvergadering. Dit bestuur bestaat over het algemeen uit leden van de coöperatie.
Leden kunnen geld inbrengen via een aparte ledenrekening. Dit is niet verhandelbaar. De winst wordt verdeeld tussen leden op basis van uitgevoerde acties. Het voordeel van een coöperatie is dat je kosten kan delen en samen inkopen kan doen tegen een meer voordelige prijs
Via deze link vind je een schema van de verschillende rechtsvormen en hun eigenschappen.